Wij volwassenen maken er ons allemaal nog schuldig aan: uitstellen. Een bezoekje aan de tandarts, het huishouden of administratie zijn vaak de dupe van ons uitstelgedrag. Bij kinderen is uitstelgedrag niet veel anders, behalve dat zij andere taken vaker uitstellen. Dweilen, meehelpen met de afwas of hun kamer opruimen.
Er is één taak in het bijzonder waar de meeste kinderen tegenaan lopen. Het maken van huiswerk. Nu zou je kunnen stellen dat huiswerk maken niet de meest leuke bezigheid is. Toegegeven. Het is vaker saai dan leuk. Echter, het is een onvermijdelijke taak die nou eenmaal moet gebeuren. Net als onze administratie of het huishouden. Eén keertje niet leren voor een toets en een onvoldoende halen is uiteraard geen ramp. Het kan gebeuren.
Gebeurt het uitstellen te vaak, dan kan het zorgen voor onderpresteren en verhoogde stress. Als ouder kan je soms hoog of laag springen. Je vertelt hoe belangrijk het is om goed te plannen, te leren… maar je kind heeft er weinig boodschap aan. Het kan leiden tot frustratie bij de ouders. Ruzies, straffen, belonen. Niet veel werkt. Het kan enorm helpen in de communicatie als je als ouder uitstelgedrag in een ander perspectief bekijkt.
We zullen daarvoor in de theorie en praktijk van de psychologie duiken. In de komende artikelen zullen we elke keer een stuk uitlichten. Met vandaag een inleiding over uitstelgedrag en tips hoe je met je kind aan de slag kan.
Uitstelgedrag wordt vaak onterecht bestempeld als luiheid. Als we strikt kijken naar de definitie van uitstelgedrag, dan luidt deze als volgt:
… het maken van een besluit– zonder enige valide reden- om een taak of doel waar je je aan hebt gebonden, uit te stellen of niet af te maken. In plaats daarvan iets anders doen wat minder belangrijk is, ongeacht de negatieve consequenties die eraan verbonden zijn als het doel niet bereikt wordt of de taak niet wordt afgemaakt.
Uit de definitie kan men halen dat uitstelgedrag intentioneel is. Het besluit wordt gemaakt, maar het is zó automatisch dat het voelt alsof wij het besluit onbewust maken. Het is een gewoonte geworden. Het betekent ook niet dat als iemand een uitsteller is, dat dan álles wordt uitgesteld. Voor elk kind is het uitstellen anders. De één vindt sommen maken heel leuk, terwijl de ander daar van gruwelt en liever gaat opruimen. Tevens maakt elk kind een bepaalde rechtvaardiging waarom het uitstelt. Deze verschillen wederom voor iedereen. Als je het eerste deel van de definitie leest, dan zie je dat er al veel aspecten zijn van uitstelgedrag. Maar hoe begin je dan met het aan de kaak stellen van uitstelgedrag bij jouw kind?
Hierbij de eerste stappen die je kan zetten met jouw kind(eren):
- Voordat je begint, zorg ervoor dat er een veilige sfeer heerst. Telefoon uit, misschien leuke muziek aan en wat lekkers. Vertel aan je kind dat je benieuwd bent naar zijn of haar interesses. Geef aan dat je hem of haar beter wilt leren kennen en begrijpen. Schroom daarom ook niet om eerst zelf iets te vertellen waar jij vroeger als kind tegenaan liep en nog steeds tegenaan loopt m.b.t. uitstelgedrag. Dit wekt vertrouwen en herkenning op, waardoor het kind te weten komt dat het niet de enige is die wat uitstelt.
- Maak een lijst met je kind(eren) welke taken hij/zij uitstelt. Maak in een schrift of op een bord twee kolommen. Eén kolom met de leuke taken en een kolom met de ‘moetjes’ die het kind uitstelt. Dit kan namelijk meer inzicht geven in de taken die vaak worden uitgesteld. Je kan er zelfs een poster of knutselproject van maken met plaatjes of stickers.
- Ga dan vervolgens na welke excuses het kind vaak gebruikt om taken uit te stellen. Maak er een leuk spelletje van met kaartjes met veelgebruikte excuses zoals ‘het is veel te mooi weer.’
- Breng in kaart wat het kind in plaats van de uitgestelde taak gaat doen. Het kan zijn dat het kind dan gaat opruimen of gaat sporten. Dat zijn in beginsel natuurlijk dingen die óók belangrijk zijn. Echter, op het moment zélf zijn deze taken een minder grote prioriteit dan bijvoorbeeld leren voor een belangrijke toets voor morgen.
Dit zijn de beginstappen voor de inventarisatie van uitstelgedrag bij jouw kind. Dit is nodig om meer inzicht te krijgen en het onderwerp aan te snijden. Deze technieken kan je trouwens ook bij jezelf toepassen, want ze zijn universeel! Heel handig als jij als ouder ook tegen uitstelgedrag aanloopt.
Het is interessant om te vernemen uit de definitie dat negatieve consequenties (straf, blijven zitten, huisarrest) weinig invloed hebben of er wel of geen uitstelgedrag plaatsvindt. Vaak weet het kind dat het niet handig is, maar toch verandert het gedrag niet. Hoe is dat mogelijk?
Lees in het aankomend artikel verder over de achterliggende oorzaken van uitstelgedrag en over de cirkel van uitstelgedrag. Kom te weten hoe het in stand wordt gehouden en hoe jouw kind het kan doorbreken.
