Vrijblijvend kennismaken
We nodigen je graag uit voor een kop koffie of thee. We nemen de tijd en luisteren naar jouw verhaal.
JDCS Model
Het Job-Demand-Control-Support-model is een bekende theorie die verklaart hoe functiekenmerken het psychisch welbevinden van werknemers beïnvloeden (Karasek & Theorell, 1990). Het model illustreert hoe taakeisen stress voor werknemers kunnen veroorzaken, zoals een hoge werkdruk, rolambiguïteit en werkgerelateerde belasting. Het model stelt echter dat individuen deze stressoren kunnen beheersen door gebruik te maken van beroepsvaardigheden die hen in staat stellen om autonomie en controle over hun werk te krijgen (Karasek & Theorell, 1990).
Hoe werkt het Job Demand Control Support model?
Het model laat zien dat wanneer werknemers hoge eisen stellen aan hun werk, dit stress veroorzaakt. Werknemers kunnen deze stress echter verminderen door meer controle over het werk te krijgen en sterke relaties met hun collega’s en leidinggevende te ontwikkelen.
Demands - eisen vanuit de functie
Dit zijn de eisen die aan het werk worden gesteld, waaronder werktempo, beschikbaarheid, tijdsdruk, inspanning en moeilijkheidsgraad.
Control - controle over je werk
Het is belangrijk dat een medewerker autonomie krijgt in het werk. Dit kan betekenen dat de medewerker zelf beslissingen neemt zonder hiervoor continu om goedkeuring te vragen. Hiervoor kan het nodig zijn dat de medewerker met de leidinggevende onderhandelt over het verkrijgen van regelruimte in het werk. Hierbij kan de medewerker ondersteuning krijgen van de leidinggevende bij het nemen beslissingen, maar toch de vrijheid krijgen over hoe tot het resultaat te komen.
Support - controle over je werk
Het is belangrijk dat de medewerker steun krijgt van de leidinggevende, omdat het hebben van nuttige sociale interacties de impact van stress kan opvangen. Ondersteuning wordt gedefinieerd als (p69, Karasek & Theorell, 1990) “nuttige sociale interactie op het werk tussen collega’s en leidinggevenden.”
Wanneer je nuttige sociale interacties hebt, fungeert dit als een coping-mechanisme welke de impact van stress helpt te op te vangen. Ondersteuning door leidinggevenden kan van invloed zijn op de houding ten opzichte van uw werk, hierbij hoort ook werktevredenheid en toewijding. Bovendien, als een medewerker de steun van een leidinggevende heeft, is de kans kleiner dat de medewerker de intentie krijgt om de organisatie te verlaten (Ng & Sorenson, 2008).
Zowel de functie-eisen als de managementcapaciteiten kunnen laag of hoog zijn. Het Job Demand Control Model laat zien dat de belasting zelf niet leidt tot hoge psychologische stress. Het gaat om de combinatie van de belasting en de beslissingsruimte die het werk biedt.
Als de regelruimte om je werk naar eigen idee in te delen beperkt is, kan dit leiden tot symptomen van stress. Als een medewerker het werk zelf kan regelen, kan een medewerker de werkdruk vaak beter aan en komt dit de motivatie ten goede.
JDCS model segmenten
Ontspannen werk
Het gaat om de combinatie van weinig veeleisende taken en controleruimte voor de medewerker en de vrijheid om zijn eigen rooster te bepalen. Dit gedeelte bevat de meest routinematige taken.
Stressvol werk
Dit verwijst naar zeer veeleisende en/of complexe taken met zeer weinig controle. De medewerker heeft geen controle en moet doen wat hem gezegd wordt. Het gebrek aan beslissingsruimte kan ook het gevolg zijn van deadlines. Het risico op stress is hoog in deze functie.
Eenvoudig werk
Deze functie omvat werkzaamheden met weinig tot geen beslissingsruimte. Dit omvat veel repetitieve en productietaken. Het risico op stress voor dit soort werk is het laagst.
Uitdagend werk
Deze banen zijn veeleisende banen waarbij de medewerker zelf kan bepalen wanneer hij of haar zijn werk doet. Door de grote beslissingsruimte ervaart hij zijn werk niet als stressvol, ondanks dat het psychisch zeer veeleisend is.
Volgens Robert Karasek zorgen dat soort banen voor voldoende intrinsieke motivatie en staan medewerkers open voor nieuwe uitdagingen. Dat schept vervolgens ruimte voor ontwikkeling, groei en uitdagingen.
Werkstress en het JDCS model
Het Job Demand Control Model is gericht op het balanceren van eisen en autonomie en de beslissing of regelruimte die iemand heeft. Robert Karasek stelt dat werknemers, die veeleisende banen hebben, veel stress ervaren als ze niet kunnen beslissen wanneer ze het werk doen.
Zodra het (element van) controle minder of nauwelijks aanwezig is, zal de werkdruk hoger aanvoelen, wat leidt tot stress. Omgekeerd is het ook zo dat ondanks de hoge eisen van het werk, de persoonlijke controle juist een mooie toevoeging is waardoor medewerkers zich veel minder gestrest voelen.
In banen waar regie wordt bepaalt door tijd en deadlines, ervaren werknemers veel meer stress dan wanneer ze hun eigen tijdschema kunnen bepalen en gebruiken. Deze vorm van autonomie is daarom veel belangrijker bij stressontwikkeling dan de complexiteit en hoge eisen van de taken.